De Nederlandse versie staat onder de Engelse versie

Tikehau means ‘peaceful landing’, and indeed, from the moment we sailed into this atoll, the hustle and bustle of the world disappeared. After more than ten days of stormy weather, during which it was impossible to do anything, the wind finally died down. Enough for Ralph and Jeroen to go kiteboarding and windsurfing. After that, the wind decreased further, and we could explore with the dinghy. We floated in the turquoise lagoon of Tikehau, surrounded by nothing but sea and sky. Tikehau is an atoll. When I look at it like that, I find it one of nature’s most fascinating wonders. As I sat in a hanging chair looking out over the lagoon and felt the wind gently blowing around me, I wondered: how does such a special place come into being?

The creation of an atoll

It starts millions of years ago, deep under the ocean, with a volcano rising from the ocean floor. It erupts wildly, spewing and churning, forming a volcanic island that towers above the sea. Coral begins to grow around this volcano. This vibrant reef feeds on the minerals in the warm, shallow waters surrounding the island. Over thousands of years, the coral swells and slowly builds its colourful walls, attracting countless marine life.

At some point, the volcano stops erupting, and the island slowly begins to sink. But the coral continues to grow steadily upwards toward the sunlight. The reef follows the contours of the sinking island, and when the volcanic island finally disappears entirely beneath the sea, a circular ring of coral remains. This ring encloses a shallow lagoon, the heart of the atoll.

Now, millions of years later, the volcanic island has disappeared deep beneath the ocean, and what was once a barren landscape of lava is now a paradise of white coral sand beaches, palm trees, and crystal clear water. Nature has created her own masterpiece, with the coral reef as the silent builder of this fragile but impressive structure.

The many motus of Tikehau

Within an atoll are often smaller islands known as motus. A motu is a small, flat island formed from sand and coral rubble that accumulates on the edge of the coral reef. In Tikehau, numerous motus are scattered along the outer edge of the lagoon. These islands not only provide a beautiful backdrop but are also essential to the biodiversity of the atoll. Some motus have dense forests of palm trees and other vegetation, adding to the atoll’s charm.

The giants of the Motus

Another frequently asked question is: how do all those palm trees end up on Motus? The answer lies in the power of the sea and the coconut, the fruit of the coconut palm. Coconuts can float and are carried over enormous distances by ocean currents. When they wash up on the beaches of a motu and conditions are right, they begin to germinate. From that one washed-up coconut, a coconut palm grows, which quickly takes up a permanent place on the island.

Palm trees are well-adapted to the salty, coastal environment of atolls. Their roots penetrate deep into the sandy soil to reach the fresh groundwater hidden beneath the surface.

Hidden freshwater sources

But how can there be freshwater on an atoll surrounded by salty seas? Atolls are made of porous coral and limestone, which allows rainwater to seep through the soil. Because freshwater is lighter than saltwater, the fresh rainwater remains above the salty seawater in a lens-shaped layer. This forms a hidden freshwater source underground, which is essential for both the vegetation and any human inhabitants of the atoll.

This freshwater lens is often fragile, as the amount depends on rainfall and the size of the atoll. But it is sufficient for palm trees and other plants to survive. The freshwater that reaches the roots ensures that even these small, remote islands can have a thriving ecosystem.

Tikehau, with its vast lagoon and countless motus of swaying palm trees, is the result of centuries of natural evolution. As we kayak and paddleboard through the lagoon, surrounded by the pristine nature of this unique ecosystem, it’s hard to imagine that everything you see began with the raging heart of a volcano, now sunk deep beneath the ocean waves.

Tuherahera

Together with Ralph van Lille Venn, we explore the village of Tuherahera, home to 95% of the atoll’s 540 inhabitants, making it the main village. As soon as we enter one of the main streets, we are enveloped in the sweet scent of the tiare flower, which grows in abundance here. The tiare flower is more than just a plant; it is a symbol of French Polynesian culture and lifestyle. Both men and women wear this flower behind their ear, and the side on which it is worn subtly indicates the wearer’s relationship status. If you wear the flower behind your right ear, you are single; behind your left ear, you are taken.

The Tiare plays an important role in daily life and is also used in traditional ceremonies, as decoration and in the making of perfumes and oils. The flower symbolizes hospitality and purity.

In the village, we discover two small supermarkets, a bakery where you can order fresh bread at the end of the afternoon, a pizzeria and a cosy lunch café. The pizzeria is only open on Friday and Saturday, so we decided to eat there on Friday. For now, we enjoy a hamburger at the lunch café while we take in the quiet atmosphere of Tuherahera.

Cleaning station for Manta Rays

A few times, we sail with the dinghy to a motu in the middle of the atoll, where an old pearl farm is located. At this location, there is a “cleaning station” for manta rays, which are cleaned of parasites by small fish. In addition to the manta rays, we also see numerous blacktip reef sharks and colourful coral fish.

In search of undiscovered areas

On a sunny day we decide to sail further into the atoll, with Jeroen in front of the point to point out all the “bommies” (coral pillars). We are in an undocumented part of the atoll, so it is important to pay close attention. Once we arrive at our new location, where we are anchored together with Ralph van Lille Venn, we enjoy adventurous trips with the kayak and paddleboards.

The Garden of Eden of Tikehau

We have been here for almost three weeks now, and our fresh supplies are almost empty. The local supermarkets did not seem to have any fresh vegetables or fruit available. The neighbouring atoll of Rangiroa has larger supermarkets, and we briefly considered sailing there. But then we hear a rumour that piques our curiosity: further into the atoll, deeply hidden, lies a small community that has been growing vegetables and fruit for thirty years. In the middle of this inhospitable environment, they have created a green oasis. “What on earth can you grow here?” I wonder out loud.

It almost sounds too good to be true: the Garden of Eden, hidden in the heart of Tikehau. The temptation is too great to resist. We decide to raise our anchor and make the nine-mile journey further into the lagoon. What will we find there? Is this hidden paradise real, or just a story lost in the waves of the lagoon? The only way to find out is to sail into the unknown. You can read more about this next time.

Tikehau

Tikehau betekent ‘vreedzame landing’ en inderdaad, vanaf het moment dat we deze atol zijn binnengevaren verdween de drukte van de wereld.
Na ruim tien dagen van stormachtig weer, waarin het onmogelijk was iets te ondernemen, is de wind eindelijk gaan liggen. Genoeg voor Ralph en Jeroen om te kiteboarden en windsurfen. Daarna nam de wind verder af, en konden we met de dinghy op verkenning uit. We dreven in de turquoise lagune van Tikehau, omringd door niets anders dan zee en lucht. Tikehau is een atol.  Als ik daar zo naar kijk vind ik dat echt een van de meest fascinerende wonderen van de natuur. Terwijl ik in een hangstoel over de lagune uitkeek en de wind zachtjes om me heen voelde waaien, vroeg ik me af: hoe ontstaat zo’n bijzondere plek?

Het ontstaan van een atol

Het begint miljoenen jaren geleden, diep onder de oceaan, met een vulkaan die omhoog rijst vanuit de oceaanbodem. Hij barst woest uit, spuwend en kolkend, en vormt zo een vulkanisch eiland dat boven de zeespiegel uittorent. Rondom deze vulkaan begint koraal te groeien. Dit levendige rif voedt zich met de mineralen in het warme, ondiepe water rond het eiland. Gedurende duizenden jaren zwelt het koraal aan en bouwt het langzaam maar zeker zijn kleurrijke muren op, terwijl het talloze zeedieren aantrekt.

Op een gegeven moment stopt de vulkaan met uitbarsten, en het eiland begint langzaam te verzakken. Maar het koraal blijft groeien, gestaag omhoog, richting het zonlicht. Het rif volgt de omtrek van het zinkende eiland, en wanneer het vulkanische eiland uiteindelijk volledig onder de zeespiegel verdwijnt, blijft er een cirkelvormige ring van koraal achter. Deze ring omsluit een ondiepe lagune, het hart van het atol.

Nu, miljoenen jaren later, is het vulkanische eiland diep onder de oceaan verdwenen, en wat ooit een onherbergzaam landschap van lava was, is nu een paradijselijke plek met witte koraalzandstranden, palmbomen en kristalhelder water. De natuur heeft haar eigen meesterwerk gemaakt, met het koraalrif als de stille bouwer van deze fragiele maar indrukwekkende structuur.

De vele motu’s van Tikehau

Binnen een atol bevinden zich vaak kleinere eilandjes, die bekendstaan als motu’s. Een motu is een klein, vlak eiland, gevormd uit zand en koraalpuin dat zich ophoopt op de rand van het koraalrif. In Tikehau liggen talloze motu’s, verspreid langs de buitenrand van de lagune. Deze eilandjes bieden niet alleen een prachtig decor, maar zijn ook essentieel voor de biodiversiteit van het atol. Op sommige motu’s groeien dichte bossen van palmbomen en andere vegetatie, die bijdragen aan de charme van het atol.

De reuzen van de motu’s

Een andere veelgestelde vraag is: hoe komen al die palmbomen op motu’s terecht? Het antwoord ligt in de kracht van de zee en de kokosnoot, de vrucht van de kokospalm. Kokosnoten kunnen drijven en worden door de oceaanstromen over enorme afstanden vervoerd. Wanneer ze aanspoelen op de stranden van een motu en de omstandigheden gunstig zijn, beginnen ze te ontkiemen. Uit die ene aangespoelde kokosnoot groeit dan een kokospalm, die al snel een vaste plek op het eilandje inneemt.

Palmbomen kunnen zich goed aanpassen aan de zoute, kustachtige omgeving van atollen. Hun wortels dringen diep door de zandige bodem om het zoete grondwater te bereiken dat verborgen ligt onder het oppervlak.

Verborgen zoetwaterbronnen

Maar hoe kan er zoet water zijn op een atol dat omringd is door de zoute zee? Atollen bestaan uit poreus koraal en kalksteen, waardoor regenwater door de bodem zakt. Omdat zoet water lichter is dan zout water, blijft het zoete regenwater boven het zoute zeewater liggen in een lensvormige laag. Dit vormt een verborgen zoetwaterbron onder de grond, die essentieel is voor zowel de vegetatie als eventuele menselijke bewoners van het atol.
Deze zoetwaterlens is vaak kwetsbaar, omdat de hoeveelheid afhankelijk is van regenval en de omvang van het atol. Maar het is voldoende voor palmbomen en andere planten om van te leven. Het zoete water dat de wortels bereiken, zorgt ervoor dat er zelfs op deze kleine, afgelegen eilandjes een bloeiend ecosysteem kan bestaan.

Tikehau, met zijn uitgestrekte lagune en talloze motu’s vol wuivende palmbomen, is het resultaat van een eeuwenlange natuurlijke evolutie. Terwijl we door de lagune kayaken en paddleboarden, omringd door de ongereptheid van dit unieke ecosysteem, is het bijna onvoorstelbaar dat alles wat je ziet ooit begon met het woedende hart van een vulkaan, nu diep verzonken onder de golven van de oceaan. 

Tuherahera

Samen met Ralph van Lille Venn verkennen we het dorp Tuherahera, waar maar liefst 95% van de 540 inwoners van deze atol woont, waardoor het het belangrijkste dorp is. Zodra we een van de hoofdstraten betreden, worden we omhuld door de zoete geur van de tiare-bloem, die hier in overvloed groeit. De tiare-bloem is meer dan alleen een plant; ze is een symbool van de cultuur en levensstijl van Frans-Polynesië. Zowel mannen als vrouwen dragen deze bloem achter hun oor, en de kant waar ze gedragen wordt, geeft subtiel de relatiestatus van de drager aan. Draag je de bloem achter het rechteroor, dan ben je vrijgezel; achter het linkeroor, dan ben je bezet.

De tiare speelt een belangrijke rol in het dagelijks leven en wordt ook gebruikt in traditionele ceremoniën, als decoratie en bij het maken van parfums en oliën. De bloem symboliseert gastvrijheid en puurheid.

In het dorp ontdekken we twee kleine supermarkten, een bakkerij waar je aan het eind van de middag op bestelling vers brood kunt halen, een pizzeria en een gezellig lunchcafé. De pizzeria is alleen op vrijdag en zaterdag geopend, dus we besluiten om vrijdag daar te gaan eten. Voor nu genieten we van een hamburger bij het lunchcafé, terwijl we de rustige sfeer van Tuherahera in ons opnemen.

Schoonmaakstation voor Manta Rays

Een paar keer varen we met de dinghy naar een motu in het midden van de atol, waar zich een oude parelkwekerij bevindt. Op deze plek is een “cleaning station” voor manta rays, die hier worden schoon gemaakt  van parasieten door kleine visjes. Naast de manta rays zien we ook talrijke zwartpuntrifhaaien en kleurrijke koraalvissen.

Opzoek naar het onontdekte gebieden

Op een zonnige dag besluiten we verder de atol in te varen, met Jeroen voorop de punt om alle “bommies” (koraalpilaren) aan te wijzen. We begeven ons in een ongedocumenteerd deel van de atol, dus is het belangrijk om goed op te letten. Eenmaal aangekomen op onze nieuwe locatie, waar we samen met Ralph van Lille Venn liggen, genieten we van avontuurlijke tochten met de kajak en paddleboards.

De Garden of Eden van Tikehau

We zijn hier nu bijna drie weken, en onze verse voorraad is nagenoeg op. In de lokale supermarkten bleek geen vers groente of fruit verkrijgbaar. Het naastgelegen atol Rangiroa heeft grotere supermarkten, en we overwegen even om daar naartoe te varen. Maar dan horen we een gerucht dat onze nieuwsgierigheid prikkelt: verder in de atol, diep verscholen, ligt een kleine gemeenschap die al dertig jaar groenten en fruit verbouwt. Middenin deze onherbergzame omgeving hebben ze een groene oase gecreëerd. “Wat kun je hier in vredesnaam laten groeien?” vraag ik me hardop af.

Het klinkt haast te mooi om waar te zijn: the garden of Eden, verborgen in het hart van Tikehau. De verleiding is te groot om te weerstaan. We besluiten ons anker op te halen en de tocht van negen mijl verder de lagune in te maken. Wat zullen we daar aantreffen? Is dit verborgen paradijs echt, of slechts een verhaal dat verloren is gegaan in de golven van de lagune? De enige manier om daar achter te komen, is het onbekende tegemoet te varen. Hierover lees je meer de volgende keer.